Hans van der Kruijf,  woensdag 27 september 2017

 

Of de tijd heeft stilgestaan - zo zien Nederlandse francofielen het leven in Frankrijk het liefst. Een bakker die 's morgen vroeg verse croissants bakt.
Een 2CV die over een met platanen omzoomt landweggetje sukkelt.
Druivenplukkers in de wijngaarden.
Een dorpshotel aan een pleintje met een fonteintje en een Logis de France.
En 's avonds voor een paar francs een overvloedige boerenmaaltijd met wijn zoveel je maar wil.

Maar dat Frankrijk wordt steeds moeilijker te vinden. Dat Frankrijk trekt zich terug in onherbergzame hoeken, op de plateaus in de Auvergne of in moeilijk bereikbare bergdalen, waar de toeristen niet komen. Het Frankrijk van TGV, ADSL, SMS, Le Web, Les Hypers, Formule-1 en de MacDo, rukt op.
Maar kijk niet naar wat was, kijk naar wat is:

Dood

De dood staat in Frankrijk midden in het leven. In de dorpen wordt het lichaam van de overledende thuis opgebaard, en voor de deur staat een tafeltje met het condoleance register. De begrafenis wordt ingeluid met een mis, waarna de stoet zwijgend en stapsvoets door het dorp naar de begraafplaats gaat.
De begraafplaatsen zijn rijkelijk voorzien van monumentale kapelletjes, en de graven zijn keurig onderhouden.
Op 1 novermber is het Toussaint, allerheiligen. Dan worden de doden geëerd met chrysanten en zien de begraafplaatsen eruit als een bollenveld in de lente. Chrysanten zijn voor de doden, niet voor de levenden ! Kom dus niet op een vrolijk Frans feest aanzetten met een uitbundig bos chrysanten. Cremeren wint terrein , maar dat is iets voor de grote stad, niet voor het platteland.

Het gezin

Fransen houden van hun kinderen en hun honden. Op zijn tijd worden orde en rust gehandhaaft met wat rake klappen voor iedereen.
De gezinnen zijn kleiner dan vroeger: 2 kinderen is de norm voor een gemiddeld Frans gezin. Franse kinderen blijven laat op. Bedtijd is niet voor half negen, maar om bij te komen is woensdag een vrije dag.
Trouwen is belastingtechnisch niet interressant omdat alleenstaande moeders bijzondere belastingtarieven betalen. Meestal wordt er pas jaren na de komst van kinderen getrouwd, als er genoeg inkomen is.
Veel Franse gezinnen in de provincie wonen in eigengebouwde, vrijstaande huizen, die traditioneel als bruidschat zijn ingebracht door de ouders. Eigen zwembaden zijn erg in opkomst maar qua status is een garage belangrijker dan een tuin.
De minderbedeelden wonen in huurblokken die HLM's (Habitation á Loyer Modéré) genoemd worden en helemaal onderaan de sociale ladder staan de daklozen die SDF's heten: Sans Domicile Fixte

Ruziemaken is een soort theater dat de Fransen erg goed ligt. Wie met wie ruzie maakt is niet altijd duidelijk. Als de houding van een Fransman ten opzichte van jou plotseling verandert, heeft hij waarschijnlijk ruzie met een vriend van je.

De School

Franse kinderen gaan vroeg naar school, eerst naar de maternelle, de peuterspeelzaal. Lager onderwijs - steeds vaker op een openbare in plaats van een katholieke school - is vijf dagen per week. Woensdag is de hele dag vrijaf. Zaterdagochtend is er gewoon school, hoewel het 4-dagen schoolsysteem aan populairiteit wint. Dan is op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag de schooldag een uurje langer, in ruil voor een vrije zaterdag.
Na de lagere school is er een tussenvorm van middelbaar onderwijs, die het Lycée genoemd wordt. Op het Lycée wordt Le Bac gehaald. Hoewel dat het moment is om afscheid van school te nemen, kan nu nu het echte studeren aan l'Univ' in beeld komen. Unversiteiten zijn er in vrijwel alle grote steden in Frankrijk, en iedere universiteit heeft zijn eigen specialisme.
Wie geroepen is tot het allerhoogste kan uitverkoren worden (en zelf wat studiegeld meenemen) om op een Grande Ecole te gaan studeren. Deze militaire, technische en ambtelijke opleidingen stammen uit de tijd van Napoleon en zijn bedoeld om een netwerk van gelijkgestemden te ontmoeten. Uit de afgestudeerden aan deze elite-opleidingen komen de toekomstige leiders van La France voort.

Op het werk

Vrijheid, gelijkheid en broederschap zijn nog steeds geen loze kreten in Frankrijk, maar op het werk wordt er met deze begrippen continue geschipperd.
Enerzijds wil de franse werknemer een duidelijke, hiërarchische structuur, waar de baas alles voor het zeggen heeft. Opgedragen klusjes worden volgens een tevoren bepaald tijdspatroon en werkwijze afgehandeld en daar kan niet van worden afgeweken. Werken met dubbele agenda's en verborgen belangen is de politiek bewuste franse werknemer niet vreemd.

Aan de andere kant wil de werknemer zelf kunnen bepalen wanneer en hoe hij het werk gaat doen (vrijheid), wil hij de baas als zijn gelijke zien maar niet als hogere (gelijkheid) en voelt zich - ook buiten werktijd - vaak hecht en integer verbonden met zijn collega's (broederschap).

Buitenlanders hebben de grootste moeite deze tweeslachtigheid te doorgronden. In een subtiel spel van handenschudden, gebruik van Tu en Vous , aantrekken en afstoten worden de zaken gedaan, waarbij een vriendendienst pas corruptie gaat heten wanneer er een schandaal van komt.

De gemiddelde werkweek telt 35 uur. De pensioengerechtigde leeftijd ligt voor veel beroepsgroepen op 55 jaar, maar is officieel net als in Nederland op je 65e.
Zaken als kinderopvang en zorgverlof zijn in Frankrijk beter geregeld dan in Nederland, maar WW, WAO en ontslagbescherming en -vergoedingen weer minder.
Elke werknemer heeft tussen-de-middag recht op een warme maaltijd. Kan het bedrijf dat niet in een eigen restaurant verstrekken, dan krijgt de werknemer dinerbonnen waarvoor de meeste restaurants een menu voorschotelen voor een bedrag van rond de 13 Euro.