Robert Kemkers,  zaterdag 4 maart 2017

 

Door: Robert Kemkers,

Update februari 2017:
In 2015 is de Europese Erfrechtverordening van kracht geworden en hierover schreef ik in nr. 10 (winter 2015). Sindsdien blijkt ook hierover soms enige onduidelijkheid te bestaan, niet in de laatste plaats bij de erfgenamen, buitenlandse en Hongaarse notarissen en het kadaster. Hierbij herhaal ik daarom graag nog een keer dat het van doorslaggevend belang is of de overledene (erflater) gestorven is vóór of ná 17-08-2015. Het gaat dus niet om de datum wanneer de procedure voor de erfenis is opgestart, maar wanneer het overlijden heeft plaatsgevonden. Voor sterfgevallen van voor die datum geldt het oude systeem, waarbij men de gehele erfenisprocedure door een Hongaarse notaris dient te laten afhandelen. Voor latere gevallen is - in het geval de overledene niet (permanent) in Hongarije woonachtig was - de enige mogelijkheid om in Nederland of België door de notaris aldaar een zgn. ‘Europese erfrechtverklaring’ op te laten stellen. Men dient een deel hiervan te laten vertalen en kan die vervolgens (laten) indienen bij het kadaster, de bank en overige betrokken instanties. Ik realiseer mij dat de procedure ook dan niet eenvoudig is en sta graag erfgenamen bij die hiermee worden geconfronteerd.

Oorspronkelijk artikel uit december 2015:
In de zomer van 2014 heb ik in deze rubriek iets geschreven over het erfrecht in Hongarije. Op 17 augustus j.l. is de Europese Erfrechtverordening van kracht geworden en daardoor zijn er wezenlijke zaken veranderd: in het algemeen zal de afhandeling van een buitenlandse erfenis hierdoor eenvoudiger worden, maar het toepasbare erfrecht verandert ook, hetgeen grote gevolgen kan hebben. Dit artikel bespreekt kort de belangrijkste aspecten.

Tot voor kort werden nabestaanden ermee geconfronteeerd dat ze bij het overlijden van iemand met een huis(je) of andere bezittingen in Hongarije naast een Nederlandse verklaring van erfrecht, in Hongarije ook nog een erfenis moesten laten afhandelen. Hierover bestond veel onduidelijkheid en in de praktijk van GeGe Group hebben wij er vrij vaak mee te maken gehad. Met name als er geen testament was opgemaakt en de overledene al langer in Hongarije woonachtig was. Dan was Hongaars recht van toepassing, in andere geval- len het Nederlandse of Belgische. Dit zorgde voor complicaties, omdat de Hongaarse notarissen telkens weer een verzoek tot rechtshulp moesten indienen om na te gaan wat het actu- ele erfrecht in het herkomstland van de overledene voorschrijft.

Eenvoudiger

Er is jarenlang gedebateerd over dit onderwerp in de EU. In 2012 is door het Europees Parlement een nieuwe verordening aangenomen die de afhandeling een stuk eenvoudiger moet maken binnen de EU. Daarbij is niet zozeer de nationaliteit(en) van de overledene van belang, maar het land waar hij of zij op het moment van overlijden zijn ’gewone ver- blijfplaats’ had. In veruit de meeste gevallen zal de overledene slechts in één land bezittingen hebben gehad; in dat geval verandert er feitelijk niets. De bevoegde instantie (doorgaans een notaris) handelt de erfenis af en er wordt een traditionele, nationale verklaring van erfrecht opgesteld.

Meerdere landen

Maar wat nu als men in meerdere landen bezittingen heeft? Er dient dan vastgesteld te worden waar de overledene de periode voorafgaand 6 aan zijn overlijden de meeste tijd doorbracht en met welk land hij de meeste binding had: waar was hij of zij lid van verenigingen, waar werkte hij of zij, waar woonde de directe familie en hoe vaak was men daar? Let op: er geldt geen minimale termijn meer hoe lang de overledene in een ander land dan het land van de nationaliteit heeft gewoond; voor- heen moest dit 5 jaar aaneengesloten (semi-)permanente bewoning zijn, maar nu geldt dat dus niet meer. Een Hongaarse notaris stelt een nationale verklaring van erfrecht op voor de verdeling van het bezit in Hongarije.

Bezit in Nederland

Maar stel nu dat de overledene ook nog bezit had in Nederland. De erfgenamen hoeven dan niet apart een verkla- ring van erfrecht op te laten stel- len door een Nederlandse notaris, maar kun- nen bij de Hongaarse notaris terecht die bevoegd is voor het district van de laatste woonplaats van de overledene. Naast de Hon- gaarse verklaring vraagt men om een 'Europese erfrechtverklaring' ('Európai öröklési bizonítvány'). Daarin wordt kort samengevat wie de overledene was, waar en wanneer hij/zij is gestorven en wie de erfgena- men zijn. De meeste rubrieken zijn in meerdere talen vertaald en men kan in principe met deze verklaring, voor- zien van de benodigde stempels, ook in Nederland terecht bij een bank, verzekeringsmaatschappij of kadaster e.d. Natuurlijk is er nog heel weinig ervaring hiermee en het is mogelijk dat veel instanties nog niet goed weten wat ze hiermee aan moeten. In dat geval kan men het beste contact opnemen met een Nederlandse of Belgische notaris.

Omgekeerde situatie

Hetzelfde geldt voor de omgekeerde situatie: als men als erfgenaam van een Vlaming of Nederlander die in eigen land zijn gewone verblijfplaats had de erfenis wil afhandelen van bezit in Hongarije, bijvoorbeeld een vakantiehuis. Men moet dan in eigen land zo’n Europese verklaring aan- vragen en daarna contact opnemen met een lokale Hongaarse notaris die bevoegd is voor het district waar het (meeste) onroerend goed is gelegen. Het ka- daster in Hongarije accepteert namelijk voor de overschrij- ving van het eigen- dom alleen een aanvraag tot wijzi- ging door een Hongaarse notaris. De notaris zou kunnen vragen om een officiële Hongaarse vertaling (door staatsvertaalbureau OFFI).

Toepasbaar erfrecht

Het voorgaande ging vooral over de bevoegdheid van de notaris en de te volgen procedures. Maar ook het toepasbare erfrecht is gewijzigd met deze verordening! In principe heeft een testament uit een andere EU- lidstaat altijd voorrang: als deze niet volstrekt onverenigbaar is met het erfrecht van de lidstaat waar de erfe- nis wordt afgehandeld, wordt het testament gevolgd. Als men echter géén testament had opgesteld wordt automatisch het erfrecht van toepas- sing verklaard van het land waar de overledene zijn of haar laatste gewo- ne verblijfplaats had! Voor diverse lezers zou dat dus het Hongaarse erfrecht kunnen zijn, maar als men geen testament heeft opgemaakt en de meeste tijd in Spanje verblijft zal dat het Spaanse recht zijn.

Testament

Het verschil tussen het Nederlandse, Belgische en Hongaarse recht is in maart 2014 verkleind, maar toch is er altijd nog een wezenlijk verschil: in Hongarije erven ook de kinderen n principe altijd en direct, er is dus geen ’langstlevende beding’. Met deze wetenschap kán het voor sommige lezers dus misschien verstan- dig zijn nog eens na te denken over het opstellen van een testament: hetzij in Nederland, hetzij in Honga- rije (eventueel tweetalig). Een goed adviesgesprek met een deskundige jurist is aan te raden voor wie de meeste tijd van het jaar in Hongarije doorbrengt of van plan is dat in de nabije toekomst te doen.

Graag sluit ik echter af met mijn belangrijkste advies: blijft u vooral gezond, ook in 2016!