Mireille Bosscher,  zondag 23 maart 2014

 

Dat het leven in Frankrijk net een beetje anders is dan het leven in Nederland, is precies de reden waarom u en ik zoveel van dat land houden. Totdat het ons in de portemonnee raakt. Twee van mijn jongste cliënten kunnen daarover meepraten nu ze het vakantiehuis van hun overleden vader in Bretagne hebben geërfd.

De inmiddels jongvolwassen kinderen vertellen mij in het kennismakingsgesprek dat hun vader het jaar daarvoor is overleden. Hun moeder leeft nog maar beide ouders zijn na de scheiding halverwege de jaren negentig volledig hun eigen weg gegaan. De kinderen zijn bij mij terecht gekomen omdat hun vader zijn tweede huis in Bretagne aan hen heeft nagelaten. Een waar paleisje als ik hun verhalen mag geloven –voor een prikkie gekocht in de jaren zeventig en met veel liefde en passie omgetoverd tot de huidige waarde van ruim drie ton. Helaas zit de Franse belastingdienst deze erfgenamen nu op de huid.

Vanzelfsprekend is er na het overlijden van een dierbare, tijd nodig om zo’n ingrijpend verlies te verwerken. Je hoofd staat dan niet naar de afwikkeling van een nalatenschap. Toch is het goed om te weten dat de Franse fiscale wetgeving hieraan een termijn verbindt. Ingeval van overlijden in Frankrijk moet binnen zes maanden de erfenis afgehandeld zijn en dient de belastingafdracht te hebben plaatsgevonden. Mijn cliënten waren daar niet van op de hoogte en hebben deze termijn inmiddels ruimschoots overschreden.

Wat is er aan de hand? De vakantiewoning uit de boedel van vader moet op naam van de twee nieuwe eigenaren worden gezet zodat zij op termijn het huis kunnen verkopen. De kinderen zijn in de veronderstelling dat zij de enige erfgenamen zijn. Hun vader had tenslotte geen nieuwe partner ten tijde van overlijden. Ik had ze voor de zekerheid gevraagd om alle relevante documenten mee te nemen naar de bespreking en in het echtscheidingsconvenant lees ik dat de gewezen echtgenoten het tweede huis aan de man hebben toebedeeld. Echter, tussen de papieren zit ook het laatste testament van vader. Een wilsbeschikking opgesteld in de jaren zeventig, na aankoop van het huis in Frankrijk, en hierin heeft hij zijn vrouw aangewezen als mede-erfgenaam.
“Dat zal wel niet meer gelden, ze zijn al zo lang uit elkaar,” is de aanname, en inderdaad, volgens ons Burgerlijk Wetboek komen testamentaire beschikkingen ten voordele van de echtgenoot/echtgenote na een echtscheidingsprocedure te vervallen. In Frankrijk is dit echter pas in 2005 in de Code Civil opgenomen, dus alle echtscheidingen vòòr 2005 behoeven enige oplettendheid als er een Franse boedel bij betrokken is.

Als gevolg van het echtscheidingsconvenant is de woning na echtscheiding aan de vader toebedeeld bij notariële akte middels tussenkomst van een Franse notaris, en ingeschreven in het Franse kadaster.
Nu de vader zijn handgeschreven testament niet heeft herroepen na de echtscheiding, is er sprake van een rechtsgeldige erfstelling. Daarmee is na het overlijden de woning in Bretagne mede- eigendom van de moeder en de twee kinderen geworden. Belangwekkend detail vormt het gegeven dat moeder vanwege de echtscheiding niet langer een algehele vrijstelling voor de successierechten geniet - voor de wet is ze helemaal niets van de overledene - en daarmee valt de erfenis onder het hoogste en meteen onomkeerbare successierechttarief dat Frankrijk kent, een niet mis te verstane zestig procent!
De algehele vrijstelling ter hoogte van 1.594 euro daargelaten.. De kinderen zelf genieten ieder een vrijstelling van 100.000 euro (cijfer 2014). Over het meerdere is men een tarief verschuldigd oplopend van 5% over de eerste 8.072 euro, naar 10% over de volgende 4.038 euro, 15%....etcetera.

Op mijn vraag of hun moeder bereid zou zijn haar aandeel te aanvaarden, blijft het enige tijd stil. Ik besluit met de moeder te bellen en van haar antwoord moet ik even slikken...
Ze wil niets met de erfenis te maken hebben, wil de nalatenschap verwerpen, zodat haar deel toevalt aan haar beide kinderen. Op deze manier zadelt ze haar kinderen op met een belastingschuld van zestig procent over haar aandeel in de drie ton. Ik ken ze nog maar net maar ik weet dat ze deze last niet kunnen dragen. En daar komt bij dat de boeteregeling reeds van kracht is geworden omdat vader in Frankrijk is overleden en nu de eerdergenoemde termijn van zes maanden voor de erfbelasting is overschreden (indien het overlijden buiten Frankrijk plaatsvindt, is deze periode een jaar).
In Frankrijk dient de voldoening van de belastingaangifte gelijktijdig met de indiening van die aangifte plaats te vinden. Indien men de termijnen laat verlopen gaat subiet een boete lopen van 0,4% per maand over het uitstaande bedrag.
Vader heeft blijkbaar letterlijk als een god in Frankrijk geleefd en heeft ze behalve zijn huis geen verdere bezittingen nagelaten.

Voor mijn cliënten komt het juridisch advies helaas te laat en zijn de Franse druiven bijzonder zuur. Mocht u zichzelf op enige manier herkennen op juridische onderdelen uit deze casus, bent u bijvoorbeeld gescheiden op het moment dat er ook sprake was van vermogen in Frankrijk, dan raad ik u van harte aan alle documenten nog eens uit de kast te halen en deze door een ter zake kundig adviseur te laten beoordelen op omissies.