Mireille Bosscher,  woensdag 1 april 2020

 

De valkuilen van een schenking van bloot-eigendom

Marc en Jan-Pieter* zijn sinds een jaar eigenaar geworden van een familiewoning in de Auvergne. De broers maakten gebruik van een constructie waarbij zij het bloot-eigendom, zeg maar het juridisch eigendom verkregen, terwijl het vruchtgebruik in handen van vader bleef.

De Franse notaris had het als vermogensplanningstool aangeraden, waarbij tijdens leven vermogen wordt overgedragen, om zo belasting te besparen bij overlijden. Daarbij had vader nog steeds het gebruik van de woning. Een win-win situatie derhalve.

Of toch niet?

Een jaar na de overdracht besluiten de broers alsnog juridisch en fiscaal advies in Nederland in te winnen.

Enerzijds om te verifiëren of ze het op de juiste wijze hadden aangepakt en anderzijds om te vernemen welke vervolgstappen op termijn gezet konden worden.

‘Een maand voor de éénentachtigste verjaardag van mijn vader was het allemaal rond.

Via een schenking hebben we het bloot-eigendom verkregen, en zijn daarmee mede-eigenaar geworden.

Waarde vruchtgebruik

Het dagelijks onderhoud is voor rekening van de vruchtgebruiker. Deze dient daarnaast de lokale belastingen te voldoen. Enkel het groot onderhoud komt voor rekening van de bloot-eigenaar.

Het staat de vruchtgebruiker vrij de woning te bewonen danwel deez te verhuren om zi inkomsten te genereren.

De schenking van het bloot eigendom is belast met schenkingsrecht. Hoe wordt de waarde van dat bloot eigendom precies berekend?

Door eerst de waarde van het vruchtgebruik te bepalen, en wel aan de hand van de leeftijd van de vruchtgebruiker.

Bij een leeftijd van 51 jaar bedraagt de waarde 50%, vervolgens neemt de waarde met 10% af voor iedere tien jaar dat de vruchtgebruiker ouder wordt. Simpelweg omdat het genot afneemt met het ouder worden.

Zo beloopt de waarde bij een leeftijd tot 81 jaar 30%. Naarmate de waarde van het vruchtgebruik afneemt, neemt de waarde van het bloot eigendom toe.

Had men in het dossier van de broers één maand gewacht met het ondertekenen, dan was het bedrag van de schenking 10% hoger geweest. Dat lijkt misschien niet zoveel, maar wel als men bedenkt dat de schenking in Frankrijk en in Nederland belast is.

In het geval van Marc en Jan-Pieter is afgerekend over 70% voor het bloot eigendom.

Uitkoop broer

Marc heeft na een jaar al spijt van de schenking en zou graag uitgekocht willen worden. Tegen dezelfde waarde als waarvoor hij het verkregen heeft van vader.

Sinds de schenking staat hij echter niet op goede voet met zijn vader, zodat ieder overleg over de Franse woning tot problemen leidt. Helaas had men dit niet kunnen voorzien enkele jaren geleden.

Jan-Pieter ziet het op zijn beurt wel zitten om in zijn eentje verder te gaan.

De verdeling kan binnen enkele weken gerealiseerd worden.

Gevolgen schenking vruchtgebruik

Daar waar in het algemeen de schenking van vruchtgebruik volop gepropageerd wordt door Franse notarissen, overziet men veelal niet de gevolgen naar Nederlands recht.

Sinds 2010 is de Successiewet op dit punt ingrijpend veranderd. Daar waar voorheen het vruchtgebruik uitdoofde bij overlijden van de ouder en het om niet bij de bloot-eigenaar aangroeide tot vol eigendom, bepaalt artikel 10 als volgt.

Bij overlijden van de vruchtgebruiker wordt de waarde van de woning ten tijde van het vestigen van het vruchtgebruik minus het overgedragen bloot eigendom alsook de waardestijging belast voor de Nederlandse erfbelasting. Een flinke streep door de rekening derhalve!

Dit speelt uiteraard voor zover het een vakantiewoning betreft danwel wanneer men binnen 10 jaar na emigratie naar Frankrijk overlijdt en op die manier valt onder de Nederlandse erfbelasting.

Aan de schrikreactie van Marc lees ik af dat deze verstrekkende consequentie volledig nieuw voor hem is.

“Is hier nog iets aan te doen?”

Aanvullende schenking

Een oplossing voor het ontstane probleem is om het vruchtgebruik eveneens te schenken aan de broers, of na verdeling enkel aan Jan-Pieter.

“Kan dit snel in gang worden gezet? Onze vader is ernstig ziek, en heeft niet zo lang meer te leven.”

Fiscaal gezien heeft een dergelijke schenking alleen zin als deze ruimschoots voor het overlijden plaatsvindt. Immers, een schenking gedaan binnen 180 dagen voor het overlijden wordt gezien als een erfenis.

Gelet op de gezondheid van vader is dit vrijwel kansloos.

Een andere oplossing ziet op de verkoop van het vruchtgebruik. Jan-Pieter ziet dat op zijn beurt niet zitten.

“Marc uitkopen lukt nog net, maar dan heb ik geen middelen meer om ook mijn vader te betalen.”

Afstand

Als adviseur word je soms uitgedaagd om verder te kijken dan de gebaande paden.

Zo ook in dit geval.

Vader kan als vruchtgebruiker afstand doen van het vruchtgebruik. Anders dan bij een schenking mag geen sprake zijn van bevoordeling. Men doet afstand omdat men het zelf simpelweg niet meer in stand wil houden.

“Dit is precies onze situatie. Onze vader is niet meer in staat naar de woning af te reizen. Daarbij wordt het onderhoud hem te veel. We hebben die hele schenking nooit zo bedoeld destijds.”

De Franse fiscus kan een dergelijke constructie zien als een verkapte schenking, zodat ik cliënten wijs op dit risico.

Overlijden

Drie weken later heeft Marc zijn aandeel overgedragen aan Jan-Pieter en heeft vader vervolgens afstand van het vruchtgebruik gedaan.

Voor Jan-Pieter een reden om deze mijlpaal te vieren met een feestje. Hij nodigt zijn vader, broer, en zussen uit om zich met elkaar te verzoenen.

Daags na het gebeuren overlijdt vader.

*de namen uit dit artikel zijn gefingeerd