Joost van der Heijden,  vrijdag 9 september 2016

 

Regelmatig krijg ik de vraag hoe de gevolgen van het overlijden van een Nederlandse eigenaar van Italiaans onroerend goed in Italië moeten worden geregeld. Het antwoord op die vraag is eenvoudig: aangifte doen van het overlijden van de erflater, met opgave van de gegevens van de erfgenamen en de Italiaanse zaken die door vererving overgaan en vervolgens die zaken op naam van de erfgenamen laten zetten. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. In dit artikel komt aan de orde hoe de verklaring moet worden gedaan en wat deze moet inhouden. De procedure voor de wijziging van de tenaamstelling zal een andere keer worden toegelicht.

Verklaring van vererving

Binnen twaalf maanden na overlijden van de erflater moeten de erfgenamen in Italië aangifte van vererving doen. Het gaat om de verklaring van vererving, de zogenaamde dichiarazione di successione. Die moet worden gedaan middels een speciaal door de Italiaanse fiscus voorgeschreven formulier dat volledig ingevuld en met alle door de wet voorgeschreven bijlagen bij het bevoegde belastingkantoor in Italië moet worden ingeleverd. Welke kantoor dat is, hangt af van de vraag of de erflater ooit in Italië is ingeschreven geweest. Als dat niet het geval is, moet de aangifte worden gedaan bij een belastingkantoor in Rome. Als de erflater wel in Italië is ingeschreven (geweest) - als hij of zij het huis met toepassing van het fiscaal voordelige 'prima casa'-regime heeft gekocht, zal dat het geval moeten zijn - moet de aangifte worden gedaan bij het belastingkantoor van zijn laatste Italiaanse woonplaats. Het aangifteformulier moet de gegevens van de erflater en de erfgenamen bevatten, alsmede van de betreffende Italiaanse zaken. Bij de erflater gaat het om zijn persoonsgegevens, Italiaans belastingnummer (codice fiscale), laatste Italiaanse woonplaats én stamboom. Bij de erfgenamen gaat het om hun persoonsgegevens en Italiaanse fiscale nummer (als zij dat nog niet hebben, moet dat eerst worden aangevraagd) en daarnaast om hun fiscaal domicilie in Italië (dat zullen de meesten nog niet hebben) en de vermelding of zij de erfenis wel of niet hebben aanvaard. Ten slotte moet de aangifte een gedetailleerde omschrijving vermelden van de Italiaanse zaken, met hun waarde. Die waarde vormt de grondslag voor de berekening van de belastingen die moeten worden betaald om de zaken op naam van de erfgenamen te kunnen laten overschrijven. Die belastingen moeten contant worden betaald bij een Italiaanse bank of postkantoor (en dus niet via bankoverschrijving).

De bijlagen bij het aangifteformulier

Van de erflater moet behalve een kopie van zijn paspoort en codice fiscale ook een certificaat van overlijden worden overgelegd, alsmede een uittreksel uit de burgerlijke stand van de gemeente waar hij/zij op het moment van overlijden stond ingeschreven en waaruit blijkt hoe zijn/haar familie op het moment van overlijden was samengesteld. Voorts moet, indien aanwezig, het testament van de erflater worden overgelegd. Van de erfgenamen moet een kopie van hun paspoort en certificaat van codice fiscale worden overlegd én de verklaring dat zij de erfenis hebben aanvaard of verworpen. Van de onroerende zaken moet een actueel kadastraal uittreksel worden overlegd en daarnaast van terreinen ook een certificaat van urbanieke bestemming (certificato di destinazione urbanistica). Dat is een document dat door de gemeente wordt afgegeven en van recente datum moet zijn. Alle documenten moeten in de Italiaanse taal gesteld zijn, danwel voorzien zijn van een beëdigde Italiaanse vertaling met apostille. Zodra het aangifteformulier is ingevuld en de bijlagen, waaronder ook het bewijs van betaling van de genoemde belastingen, compleet zijn, kan dit worden ingediend. Alles bij elkaar is het regelen van de verklaring geen eenvoudige zaak en de erfgenamen doen er dan ook verstandig aan dit uit te besteden.

Naamswijziging in kadaster

Na de aangifte van de vererving bij het Italiaanse regis tratiekantoor, dienen de erfgenamen het kadaster te verzoeken de zaak op hun naam te stellen door middel van een zogenaamde 'voltura catastale'. Dat verzoek moet worden gedaan met een speciaal formulier dat samen met een kopie van de verklaring van vererving en het bewijs van betaling van de ter zake verschuldigde belastingen bij het kadaster moet worden ingediend. Zodra de naams wijziging heeft plaatsgevonden, kan daarvan een bewijs worden opgevraagd in de vorm van een kadastraal uittreksel ('visura catastale') waaruit moet blijken dat de zaak op naam van de erfgenamen staat. Met die voltura is de procedure evenwel nog niet afgerond. De reden daarvan is dat het Italiaanse kadaster, anders dan in Nederland, alleen bepalend is voor de vraag wie verantwoordelijk is voor de betaling van de onroerendezaakbelastingen en niet voor de vraag wie de eigenaar is van de daarin vermelde onroerende zaken.

Naamswijziging in het onroerendgoedregister

Voor de vraag wie eigenaar is, is het onroerendgoedregister bepalend (Agenzia del Territorio – Servizio di Pubblicità Immobiliare). Dat moet telkens worden bijgewerkt zodra de eigendom van een zaak wijzigt, zoals bij verkoop en vererving. Bij verkoop wordt het register gewijzigd op verzoek van de notaris, welk verzoek moet worden gedaan zodra de koopakte is ondertekend. De koper heeft er belang bij dat dit zo spoedig mogelijk gebeurt, omdat hij zich pas als eigenaar zal kunnen legitimeren vanaf het moment dat de akte bij het openbaar register ter overschrijving is aangeboden. Bij vererving moet de wijziging worden verzocht door het registratiekantoor waar de verklaring van vererving is ingediend, onder toezending van een kopie van die verklaring met bijlagen. De bewaarder van het register stuurt geen bevestiging dat de tenaamstelling heeft plaatsgevonden, dat moeten de erfgenamen zelf opvragen. Omdat het Italiaanse onroerendgoedregister doorgaans erg langzaam werkt, kan het geruime tijd duren voordat bewijs kan worden afgegeven. Dat kan lastig zijn als de erfgenamen de zaak willen verkopen en zij het bewijs van eigendom moeten leveren. Als de koper dat niet krijgt en vervolgens zelf het onroerendgoed register gaat raadplegen en daarbij vaststelt dat de zaak niet op naam van de verkopers staat, kan dat tot verwarring leiden en voor de koper reden zijn om af te haken.

Testament

De bewaarder van het onroerendgoedregister zal de zaak op naam van de erfgenamen overschrijven, tenzij de erflater een testament heeft gemaakt en daarin is bepaald dat de zaak niet op alle erfgenamen overgaat. Dat komt regelmatig voor; denk bijvoorbeeld aan de regeling waarbij het huis in Italië alleen aan de langstlevende echtgenoot en niet mede aan de kinderen wordt nagelaten. In zo'n geval zal de bewaarder van het openbare register de zaak pas op naam van de echtgenoot overschrijven nadat het testament in Italië is gepubliceerd. Daartoe dient het testament te worden opgenomen in een Italiaanse notariële akte, die vervolgens in het onroerendgoedregister in Italië wordt ingeschreven. Om in Italië zo'n akte te kunnen laten opnemen, dient behalve het buitenlandse testament ook een bewijs te worden aangehecht dat de erfgenamen die bij de toedeling van het Italiaanse onroerend goed zijn uitgesloten, met het testament akkoord gaan. Kortom, een tamelijk ingewikkelde en weinig doorzichtige procedure die u het beste aan een deskundige kunt overlaten.